وبسایت فرهنگی مذهبی ابن تیهان

اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ فَضْلَ لَیْلَةِ القَدْرِخدایا روزی کن مرا در آن فضیلت شب قدر را

وصَیّرْ أموری فیهِ من العُسْرِ الی الیُسْرِو بگردان در آن کارهای مرا از سختی به آسانی

واقْبَلْ مَعاذیریو بپذیر عذرهایم

وحُطّ عنّی الذّنب والوِزْرِو بریز از من گناه و بار گران را

یا رؤوفاً بِعبادِهِ الصّالِحین‌‌‌ای مهربان به بندگان شایسته خویش

اللهم ارزقنی فیه فضل لیله القدر

فضیلت شب قدر

خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: ”لیله‌القدر خیر من الف شهر”‌(قدر ،3) یعنی ”شب قدر از هزار ماه بهتر و والاتر است”‌ چرا که در شب قدر قرآن نازل گردید ”انا انزلناه فی لیله القدر”‌(قدر ،1) یعنی ”ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم”‌ و در این شب سرنوشت انسان‌ها رقم می‌خورد و فرشتگان در این شب به زمین تنزل می‌کنند ”تنزل الملائکه والروح فیها باذن ربهم من کل امر”‌(قدر ،4) یعنی ”ملائکه و روح به اذن ذات اقدس پروردگار از (برای) هر امر و فرمانی در (این شب) نازل می‌گردند”‌ و این شب تا صبحگاه سلامت و رحمت است ”سلام هی حتی مطلع الفجر”‌(قدر ،6) ”این شب تا صبحگاه رحمت و تحیت و سلامت است”‌ که ما نیز در این روز از خداوند خواستاریم آن فضیلتی را که شب قدر دارد و با توجه به آیات بالا بیان گردید نصیب ما گرداند.

و صیر اموری فیه من العسر الی الیسر

منظور از (من العسر الی الیسر) چه می‌باشد؟

منظور از ”من العسر الی الیسر”‌ ”از سختی به سوی آسایش و راحتی”‌ می‌تواند همان وعده خداوند باشد که دو بار در یک سوره مکرر می‌فرماید: ”إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا”‌(انشراح ،6) یعنی ”به درستی که همراه هر سختی آسانی می‌باشد”‌ یعنی انسان هنگامی‌که سختی بر کار او باشد به حتم در کنار آن آسایش و راحتی خواهد داشت و منظور از راحت بودن عسر و سختی کار شاید صبری باشد که خداوند در تحمل آن کار به انسان می‌دهد تا به آن راحتی و آسایش دست یابد، چرا که خداوند نیز برای بندگانش سختی نمی‌خواهد بلکه آسایش و راحتی را برای آنان می‌خواهد .چنانچه در قرآن می‌فرماید: ”یُرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلاَ یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ”‌(بقره ،185) یعنی ”خداوند برای شما آسانی و آسایش می‌خواهد و برای شما سختی و مشقت نمی‌خواهد”‌ چرا که خداوند به انسان‌ها به خاطر ضعیف بودنشان در خلقت تخفیف دهد چنانچه می‌فرماید: ”یُرِیدُ اللَّهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْکُمْ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِیفًا”‌(نساء ،28) یعنی ”خداوند می‌خواهد بر شما آسان گیرد”‌

اقبل معاذیری و حط عنی اذنب و العذر یا رئوفا بعباده الصالحین

رابطه پذیرش عذر و بخشش گناهان

همان‌طور که در قسمت قبل دعا توضیح داده شد خداوند برای انسان‌ها آسایش و راحتی می‌خواهد و سختی و مشقت نمی‌خواهد پس باید یقین داشته باشیم که اولاً خداوند عذرهای ما را می‌پذیرد، اما باید این نکته را رعایت کرد و آن این است که هنگامی‌که از روی جهالت و نادانی گناهی را انجام دادیم سریعاً به سوی خداوند بازگشته و به درگاهش توبه کنیم ”ثم یتوبون من قریب"؛ ”سپس به زودی توبه کنند”‌ که اگر این عمل را انجام دهیم خداوند نیز توبه ما را پذیرفته و گناهان ما را می‌آمرزد ”فاولئک یتوب الله علیهم”‌ ؛ ”پس خداوند توبه آنان را می‌پذیرد”‌ و باید این را بدانیم که هیچ کس جز خداوند نمی‌تواند گناهان ما را بیامرزد ”وَمَن یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللّهُ ” ‌(آل عمران ،135) یعنی ”و چه کسی غیر از خداوند گناهان ما را می‌آمرزد”‌ و ثانیاً هنگامی‌که خداوند عذر بنده خویش را بپذیرد به یقین گناه او را می‌آمرزد چرا که وقتی بنده به درگاه خداوند تضرع نموده و بگوید ”رب انی ظلمت نفسی فاغفرلی”‌ یعنی ”خدایا من به خودم ظلم کردم پس مرا ببخش”‌ خداوند نیز در جواب او می‌فرماید: تو را آمرزیدم که ما نیز در این روز از خداوند خواستاریم که به حق آن نظر رحمتی که بر بندگان صالح خود دارد عذر ما را پذیرفته و گناهانمان را بیامرزد.

اللّهمّ اجْعَلْنی فیهِ محبّاً لأوْلیائِکَ خدایا قرار بده در این روز دوست دوستانت

ومُعادیاً لأعْدائِکَ و دشمن دشمنانت

مُسْتَنّاً بِسُنّةِ خاتَمِ انْبیائِکَ و پیرو راه و روش خاتم پیغمبرانت

یا عاصِمَ قُلوبِ النّبیین ‌‌‌ای نگهدار دل‌های پیامبران

اللهم اجعلنی فیه محبا لاولیاءک و معادیا لاعداءک

حدیث است که به حقیقت ایمان نمی‌رسید مگر آنکه نزدیک‌ترین خویشان خود را برای خدا دوست نداشته باشید، چون متدین نیست و دورترین افراد را برای اینکه متدین است، دوست داشته باشید.

امام باقر (ع) به شخصی فرمودند؛ «اگر اراده کردی که بفهمی‌بهشتی و یا جهنمی‌هستی، به قلبت مراجعه کن، اگر دیدی اهل طاعت را دوست داری، اهل بهشت و اگر اهل گناه را دوست داری، اهل جهنم هستی و انسان در قیامت با کسی که او را دوست دارد، محشور می‌شود.»

اولیاء الله

همان‌طور که در آیات و روایات موجود می‌باشد اولیاء خداوند همان یاران و بندگان مخلص خداوند هستند که هیچ گاه از فرمان خداوند و رسولش سرپیچی ننمودند، شاید سوال شود اولیاء شامل چه کسانی می‌شود؟ که در جواب باید گفته می‌شود که انبیاء، ائمه معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) و شهدای در راه خدا و تمام عبادلله المخلصین جزو اولیای خداوند می‌باشند اما از نظر رتبه و مقام با هم متفاوتند، به طور مثال: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) یکی از اولیای خداوند می‌باشد، اما رتبه و مقام ایشان در پیشگاه ذات اقدس احدیت مقام نبوت و رساندن رسالت است به طوری که خداوند (عزوجل) در قرآن خطاب به رسول مکرم اسلام می‌فرماید: ”قل‌‌ان‌کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله و یغفرلکم ذنوبکم والله غفور رحیم”‌یعنی ”بگو (ای پیغمبر) اگر خدا را دوست می‌دارید، مرا پیروی کنید که خدا شما را دوست می‌دارد و گناه شما را می‌بخشد که خداوند آمرزنده و مهربان است”‌ چرا که ”لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه...”‌ یعنی ”قطعاً برای شما در (اقتدا) به رسول خدا سرمشقی نیکو است”‌ و این را هم می‌دانیم که تمام انبیای الهی از اولیاءالله می‌باشند اما از نظر رتبه خداوند در قرآن می‌فرماید: ”تلک الرسل فضلنا بعضهم علی بعض منهم من کلام الله و رفع بعضهم درجات”‌ یعنی ”این پیغمبران را برخی بر بعضی برتری و فضیلت دادیم، برخی با خدا سخن گفته و بعضی مقام رفیع یافته”‌.

اولیاء الشیطان یا اعداء الله

برای آنکه بدانیم اعداء الله چه کسانی هستند باید اشاره کنیم به شیطان رانده شده از درگاه حق که از زمان خلقت حضرت آدم ابوالبشر(علیه‌السلام) شیطان تنها کسی بود که به نافرمانی از ذات اقدس الهی اراده نموده و با تکبر و غرور خود به سرمنشأ دشمنی با خداوند معروف گردید، اما این نکته لازم است که در اینجا بیان گردد و آن این است که ذات اقدس ربوبیت دارای مقامی‌است که هیچ موجودی نمی‌تواند در برابر او به دشمنی برخیزد بلکه خداوند برای امتحان و رتبه بندی مخلوقاتش آن هم برای آنکه خود مخلوقات درک کنند که ظرفیت آنان در چه حد است و در چه رتبه و مقامی‌باید قرار بگیرند امتحان را قرار داد و کسانی که از این امتحانات که به دستورات و قضا و قدر الهی می‌باشد با موفقیت بگذرند آن هنگام است که نزد خداوند اجر و قربی دارند ولی اگر خلاف آن صورت پذیرد آنگاه است که نزد خداوند جایگاهی نخواهند داشت و یکی از کسانی که در امتحان همه چیز خود را از دست داد ابلیس یا همان شیطان معروف است که همه جا سرک می‌کشد و در قرآن از او به دشمن بزرگ انسان تعبیر گردیده است : ”انه لکم عدو مبین یعنی ”همانا شیطان برای شما دشمنی آشکار است”‌ که خداوند (عزوجل) امر فرموده است که از او یعنی شیطان تبعیت نکنید ”ولا تتبعوا خطوات الشیطان و (از) وسوسه‌های شیطان پیروی نکنید”‌ چرا که او ”یخرجونهم من النور الی الظلمات یعنی خارج می‌کند ایشان را از نور به سوی تاریکی”‌ و چون وسوسه‌های شیطانی بر خلاف سعادت و رستگاری انسان‌هاست و خداوند می‌خواهد تمام انسان‌ها مسیر سعادت و رستگاری را بپیمایند، پس در اینجاست که شیطان به دشمن خداوند معروف است و همان‌طور که می‌دانیم شیطان هم برای خود یاران و پیروانی دارد که به وسیله آن‌ها وسوسه‌ها و خطوات خود را به نسل آدم ابوالبشر و جنیان تلقین می‌کند . چنانچه خداوند در قرآن می‌فرماید: ”‌وان الشیاطین لیوحون الی اولیاءهم یعنی ”به درستی که شیاطین (جن و انس) سخت به دوستان و پیروان خود وسوسه کنند تا با شما به جدال و منازعه برخیزند”‌

مستنا بسنه خاتم انبیاءک یا عاصم قلوب النبیین

سنت شکنی‌های آخرالزمان

در این قسمت از این دعا از خداوند خواستاریم که ما را توفیق دهد تا از راه و روش پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) که به سنت تعبیر گردیده است پیروی کنیم چرا که امروزه مشاهده می‌شود چقدر سنت‌های پیامبر گرامی‌اسلام مظلوم واقع شده است و کسی اهمیت زیادی بر این سنت‌ها قائل نیست، شاید گفته شود که مثالی بیاورد تا روشن گردد، ما هم می‌گوییم مثال بارز آن ازدواج است که صراحتاً پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ”‌النکاح سنتی فمن رغب عن سنتی فلیس منییعنی : ازدواج سنت من است پس هر کس از آن دوری گزیند و روی گردان شود، از من نیست”‌ اما امروزه می‌بینیم که با غلوهای زبانی و بادهای اندرونی بعضی‌ها خود را مدرنیته نشان داده و سنتی را که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) بر اساس خواست خداوند پایه گذارده‌اند با وسوسه‌های شیطانی زیر پا گذاشته و با سخت گیری‌های بیجا و غیر عقلانی آن سنت نیکو را مانند یک هیولای وحشتناک جلوه گر نموده‌اند.

آن هم سنتی را که امام زین‌العابدین علیه‌السلام هنگامی‌که بر سفره طعام بودند استخوانی را که اندکی گوشت داشت برداشتند و فرمودند: ”پس از توافق دختر و پسر برای ازدواج، این امر به اندازه پاک کردن باقی‌مانده گوشت از این استخوان است”‌ یعنی به قدری ازدواج باید آسان صورت پذیرد که هیچ دختر و پسری بدون همسر نباشند. اما متأسفانه با این سنت شکنی‌ها، بلاهای خانمان سوزی که بر سر جوانان می‌آید مشاهده می‌گردد که ما در این روز از خداوند خواستاریم که ما را پیرو واقعی سنت‌های رسول اکرم اسلام قرار دهد.

اللهم انی اسئلک فیه ما یرضیک خدایا در این روز از تو درخواست می‌کنم آنچه را که رضای تو در اوست

و اعوذ بک ممّا یۆذیک و به تو پناه می‌برم از آنچه تو را پسند است،

واسئلک التوفیق فیه و از تو توفیق می‌خواهم که دراین روز به فرمان تو باشم

لأنْ أطیعَکَ و لا اعصیک و هیچ نافرمانی نکنم

یا جواد السائلین ای عطا بخش سوال‌کنندگان

شرح فرازهای دعا

اللهم انی اسئلک فیه ما یرضیک ؛ منظور از ما یرضیک چه می‌باشد؟

در این دعا از خداوند خواستاریم که به ما توفیق دهد آنچه را که رضایت او در آن است انجام دهیم، حال می‌خواهیم بدانیم که رضایت خداوند در چه چیزی می‌باشد؟ و چه چیزهایی موجب رضایت پروردگار عالمیان می‌گردد؟ که باید در جواب بگوییم هر عملی را که خداوند انسانها را به انجام آن امر فرموده است: موجبات رضایت خداوند از بندگان است که اگر بنده‌‌‌ای به آن دستورات عمل نماید رضایت خداوند را برای خود واجب نموده و اگر نافرمانی از آن دستورات نماید خشم و غضب الهی را بر خود واجب نموده است.

اگر می‌خواهید بدانید که خدا از شما راضی هست یا نه، ببینید خودتان در ته دل از خدا راضی هستید؟ اگر راضی باشید، خدا هم از شما راضی است.

حدیث داریم که شما مانند بیمار هستید و خدا مانند دکتر و طبیب. همانطور که دکتر هر چه بگوید، بیمار می‌پذیرد، خدا هر چه به ما داد، ما هم باید رضایت داشته باشیم.

اگر در مصیبت‌ها و نداری‌ها از خدا گله نکنیم و تسلیم خدا باشیم، یعنی اینکه ما از خدای راضی هستیم و خدا هم از ما رضایت دارد. اما خیلی سخت است که انسان ذره‌ای گله‌ از خدا نداشته باشد.

به عنوان مثال: انفاق کردن، اقامه نماز، پرداخت زکات موجبات رضایت الهی از بندگان و دروغ و تهمت و غیبت، موجبات خشم و غضب پروردگار عالمیان می‌باشد که ما در این روز از خداوند خواستاریم ما را جزو کسانی قرار دهد که به دنبال جلب رضایت او باشیم نه خشم و غضب او که همانا خداوند سخت عذاب است ”أَنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ ”‌(مائده،98)

و اعوذبک مما یوذیک؛ منظور از مما یوذیک چه می‌باشد؟

در اینجا منظور از مما یوذیک ”آنچه که ترا ناپسند است”‌ انجام اعمالی است که خداوند انسان را از انجام آن اعمال منع نموده است. مثل: دروغ، غیبت، تهمت، فحش که هنگامی‌که انسانی یکی از این اعمال را انجام دهد موجبات عذاب و عقوبت الهی را فراهم می‌سازد. به عنوان مثال: امام موسی بن جعفر علیه السلام در حدیثی فرمودند: ”ان الله حرم الجنه علی کل بذی قلیل العیاء لایبالی ما قال و ما قیل فیه”یعنی ”خداوند بهشت را حرام نموده بر کسانی که دارای زبانی فحاش اند و حیای آنها کم است، باک ندارند از اینکه خودشان چه می‌گویند و باک ندارند که درباره آنان چه گفته می‌شود” ‌که این نمونه‌‌‌ای از اعمالی است که در پیشگاه خداوند زشت و ناپسند است و انجام آن باعث عقوبت الهی می‌گردد، که ما نیز در این روز به خداوند پناه می‌بریم تا ما را از تمامی‌اعمالی که موجبات خشم وغضبش را فراهم می‌کند دور سازد.

و اسئلک التوفیق فیه الان اطیعک و لااعصیک یا جواد السائلین

خدایا از تو توفیق می‌خواهم که در ماه رمضان اطاعت تو را کنم و گناه انجام ندهم! روایت داریم از امام نهم (ع) که فرمود: ‌مۆمن باید 3 خصلت داشته باشد. اول توفیق داشته باشد، دوم خودش را موعظه کند و سوم اینکه نصیحت دیگران را قبول کند.

مال‌‌اندوزی برای وراث

وارثان خود را به خدا بسپارید و نه به پول. حدیث داریم که اگر وارث خوب هستند، خدا خودش نگهبان آنهاست و اگر بد و دشمن خدا هستند؛ چرا برای دشمنان خدا زحمت می‌کشید؟

در پایان دعا برای استجابت دعا می‌گوییم؛‌‌‌ای خدایی که به هر کسی که از تو چیزی سۆال می‌کند، تو جود می‌کنی و نسبت به او بخشش داری، دعای ما را اجابت کن! ما گاهی سائلین را رد می‌کنیم؛ اما خدا درخواست همه را می‌دهد و رد نمی‌کند؛ ولی گاهی چیزی که صلاح ما نیست را از خدا می‌خواهیم و خدا نمی‌دهد؛ البته آن خواسته را هم در قیامت برآورده می‌کند :‌در قیامت بندگان می‌پرسند؛ خدایا اینها که به ما می‌دهی چیست؟ خطاب می‌آید که در دنیا خواستی صلاح نبود بدهیم و الان آن را برآورده می‌کنیم.

سرانجام اطاعت یا نافرمانی خدا

هر بنده‌‌‌ای برای آنکه به هدایت و رستگاری دست یابد لازمه آن این است که اطاعت خداوند و رسولش را نماید، چرا که رسول، فرستاده خداوند است که دستورات خدا را برای مردم بیان می‌دارد. اگر کسی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اطاعت نکند یقینا خدا را اطاعت نکرده و کسی که خدا را اطاعت نکند از پیروان شیطان گشته و کافر تلقی می‌گردد به طوری که خداوند عزوجل در قرآن کریم می‌فرماید: ”قل اطیعوالله و الرسول فان تولوا فان الله لا یحب الکافرین”‌(آل عمران ،32) یعنی ”بگو اطاعت خداوند و رسولش را کنید پس اگر روی برگردانید به درستی که خداوند کافران را دوست ندارد”‌ پس کسانی که نافرمانی خداوند و رسولش را می‌کنند جزو کافرانند و از رحمت خداوند به دور می‌باشند و خداوند آنان را هدایت نمی‌کند چنانچه در قرآن می‌فرماید: ”إِنَّ اللهَ لاَیَهْدِی القَوْمَ الکَافِرینَ ”‌(مائده ،67) یعنی ”و خداوند قوم کافر را هدایت نمی‌کند.”‌ پس ما نیز در این روز از خداوند می‌خواهیم که به ما توفیق دهد تا از دستوراتش پیروی نموده و هیچ گاه نافرمانی او را ننماییم.

اَللّـهُمَّ اغْسِلْنى فیهِ مِنَ الذُّنُوبِ خدایا در این روز مرا از گناهان پاکیزه گردان

وَطَهِّرْنى فیهِ مِنَى الْعُیُوبِ و از هر عیب پاک ساز

وَامْتَحِنْ قَلْبى فیهِ بِتَقْوَى الْقُلُوبِ و دلم را در آزمایش رتبه دلهای اهل تقوی بخش,

یا مُقیلَ عَثَراتِ الْمُذْنِبینَ. ای پذیرنده عذر لغزشهای گناهکاران.

شرح دعا

(1) اللهم اغسلنی فیه من الذنوب ”خدایا در این روز مرا از گناهان پاکیزه گردان”‌

همانطور که در روایات و آیات قرآن کریم آمده است خداوند تمام گناهان بندگان خویش را می‌بخشد و از آنها در می‌گذرد ”ان الله یغفرالذنوب جمیعا”‌(1) یعنی ”به درستی که خداوند تمامی‌گناهان را می‌آمرزد”‌ ولی خداوند تنها یک گناه را نمی‌بخشد و آن هم شرک ورزیدن به ذات اقدس اوست ”ان الله لایغفر‌‌ان‌شرک به...”‌(2) یعنی ”به درستی که خداوند کسی را که برای او شریک قایل شود، نمی‌آمرزد”‌، حال می‌خواهیم بدانیم که در این دعا منظور از ”اللهم اغسلنی”‌ ”خدایا مرا شستشو ده”‌ چه می‌باشد؟ برای جواب باید به این نکته اشاره کنیم که آب پاک کننده تمام کثافات و پلیدیهاست به طوری که آب هر کثافت و پلیدی را در هر مکانی که باشد از بین می‌برد و پاکیزگی و نظافت را بر جای می‌گذارد به طوری که اثری از آن کثافت نخواهد ماند که آنگاه است که می‌گوییم مکان مورد نظر ما شستشو شده و پاک گردیده است و دلیل اینکه از خداوند خواستاریم که ”اللهم اغسلنی فیه من الذنوب”‌ ما را از گناهان شستشو داده و پاک گرداند به خاطر این است که دیگر اثری از گناه در جسم و روح ما وجود نداشته باشد تا اینکه کثافات و پلیدیهای گناه مانعی برای رسیدن به قرب الی الله نشوند، پس منظور از غسل همان پاک و طاهر شدن از پلیدیهای گناهان است، که در این روز ما نیز از پروردگار عالمیان خواستاریم که ما را از گناهان پاک و پاکیزه گرداند تا بتوانیم به درجات عالی معنوی دست یابیم...

پاکسازی عیوب

(2) وطهرنی فیه من العیوب ”و مرا در این روز از هر عیب و نقصی پاک ساز”‌

انسان در طول زندگی خود دانسته یا ندانسته اشتباهات و خطاهای فاحشی را انجام می‌دهد که این اشتباهات و خطاها به عیب تعبیر می‌گردد به فرض مثال شخصی که بسیار دروغ می‌گوید دروغگویی عیب بزرگ او تلقی می‌گردد که آن عیب در دنیا و آخرت گریبانگیر او می‌شود. چرا که یک عیب مولد هزاران عیب دیگر است که ممکن است جامعه‌‌‌ای را به نابودی بکشد، چنانچه در روایات و احادیث موجود است اسلام دستور بر پوشش عیوب الناس مخصوصا مسلمانان را دارد چرا که اگر عیبی از شخصی که دارای احترام و آبروست و عده بسیاری از او تبعیت می‌کنند، فاش شود آنگاه است که دو اتفاق مهم ممکن است رخ دهد: اول اینکه آن شخص بی آبرو گشته و شخصیت او در پیش همگان متلاشی می‌گردد که ممکن است این عمل، آن شخص را به کارهای خطرناکی وادارد و دوم اینکه ممکن است افراد بسیاری که از او تبعیت می‌کنند به علت اعتماد به او عیب او را حسن دانسته و به اشاعه آن عیب در بین مردمان بپردازند که هر دو حالت آن برای یک جامعه بسیار خطرناک است، حال شاید سئوال شود پس در مقابل چنین رفتارهایی چه باید بکنیم؟ که ما در جواب می‌گوییم که اولا هر انسانی به اندازه کافی دارای عیوب می‌باشد که اگر بخواهد به عیوب نفس خود نظر کند تا آخر عمر باید در اصلاح آنها بکوشد چرا که انسانی که خود مریض است اول باید مرض خود را درمان کند، بعد مرض دیگران را، که با این عمل خود به خود جامعه و افراد آن نیز اصلاح می‌گردند به طوری که اگر شخصی عیوب خود را اصلاح کند کسانی که از او تبعیت می‌کنند و از او الگو می‌گیرند نیز از عمل اصلاح شده و پسندیده او تبعیت می‌کنند و ثانیا انسانها در صورت مشاهده عیبی در برادر مسلمان و دینی خود می‌توانند به صورت مخفیانه و نامحسوس آن عیب را به آن شخص گوشزد کنند تا به اصلاح آن بپردازد و باید این را هم در نظر گرفت که خداوند ستارالعیوب است و عیبها را می‌پوشاند و خداوندی که بر پوشندگی عیبها معروف است هیچگاه نمی‌خواهد بنده‌‌‌ای عیب بنده دیگری را فاش گرداند که ما نیز در این روز از خداوندی که بر عیوب ما آگاه است خواستاریم وجود ما را از عیبهایی که در ما رخنه کرده است پاک گرداند...

قلبهای خداترس

(3) وامتحن قلبی فیه بتقوی: لقلوب یا مقیل عثرات المذنبین ”و در این روز دلم را در آزمایش، رتبه دلهای اهل تقوا بخش‌‌‌ای پذیرنده عذر لغزشهای گناهکاران”‌

کسانی که تقوای الهی پیشه می‌کنند در روز قیامت از جایگاه ویژه‌‌‌ای برخوردارند چرا که آنان از نافرمانی دستورات ذات اقدس پروردگار دوری گزیدند و سر تسلیم به امر و فرمان او فرود آوردند چنانچه خداوند عزوجل در قرآن می‌فرماید: ”والذین اتقوا فوقهم یوم القیامه...”‌(3) یعنی ”مقام تقوا پیشه گان در روز قیامت بسی برتر و والاتر از کافران است”‌ و آنان نزد پروردگار خویش دارای رتبه و مقامی‌والا هستند که خداوند به آنان وعده فرموده است که: ”للذین اتقوا عند ربهم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها و ازواج مطهره و رضوان من الله و الله بصیر بالعباد”‌(4) یعنی ”کسانی که تقوا پیشه اند نزد خداوند باغهای بهشتی است که بر زیر آن نهرها جاریست و در آن جاوید هستند و زنان پاکیزه و آراسته‌‌‌ای و (از همه بهتر) خشنودی خداوند (برای آنان می‌باشد) و خداوند به حال بندگان بیناست”‌ که ما نیز در این روز با اینکه دارای گناهان و لغزشهای بسیاریم اما از خداوند توبه پذیر و مهربان خواستاریم که گناهان و لغزشهای ما را آمرزیده و مقام و رتبه اهل تقوا را که در پیشگاه او از درجات والایی برخوردارند به ما عطا فرماید.